Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam chủ
trì phiên họp
Giữ ổn định và thí điểm thi trên máy tính
Tại cuộc họp, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT)
đã báo cáo dự thảo đề xuất phương án thi sau 2020 của Bộ. Theo ông Mai Văn
Trinh, Cục trưởng Cục Quản lý chất lượng, phương án này được xây dựng trên căn
cứ là các quy định trong các Nghị quyết trung ương số 29, Kết luật số 51-KL/TW
(năm 2019) của Ban Bí thư, Nghị quyết số 44 năm 2014 của Chính phủ, Luật Giáo
dục 2019 và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học.
Nguyên tắc xây dựng phương án đảm bảo tính ổn
định của lộ trình đổi mới thi/tuyển sinh, không gây xáo trộn đối với việc dạy và
học của giáo viên, học sinh, không gây bức xúc xã hội. Phương án này vừa kế
thừa kết quả đã đạt được trong tổ chức kỳ thi THPT quốc gia giai đoạn 2015-2020
vừa đồng bộ với lộ trình triển khai chương trình GDPT mới và lộ trình tự chủ
của các cơ sở giáo dục đào tạo. Đề xuất này còn ứng dụng hiệu quả các thành tựu
của khoa học đo lường và đánh giá trong giáo dục, áp dụng lý thuyết khảo thí
hiện đại và ứng dụng tối đa thế mạnh của công nghệ thông tin trong tổ chức
thi, từng bước tiếp cận xu hướng thi/tuyển sinh của các nước trên thế giới.
Mục tiêu của phương án thi mà Bộ GD&ĐT đề
xuất là tổ chức kỳ thi gọn nhẹ, giảm áp lực, tốn kém, bảo đảm độ tin cậy. Kỳ
thi dùng để đánh giá kết quả học tập ở bậc học THPT theo chuẩn kiến thức, kỹ
năng của chương trình và hướng tới đánh giá phẩm chất, năng lực của người học,
từ đó tác động tích cực trở lại đổi mới quá trình đổi mới phương pháp dạy -
học, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục trong các nhà trường. Kết quả này
đồng thời dùng để xét công nhận tốt nghiệp THPT, cung cấp dữ liệu đáng tin cậy cho
các cơ sở giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp tham khảo sử dụng trong
tuyển sinh theo tinh thần tự chủ.
Các học sinh hoàn thành chương trình lớp 12,
nếu đáp ứng các quy định của Bộ GD&ĐT thì được Hiệu trưởng trường THPT
(hoặc giám đốc Trung tâm giáo dục thường xuyên) cấp Giấy chứng nhận hoàn thành
chương trình THPT; nếu có nhu cầu dự thi để được cấp Bằng tốt nghiệp THPT sẽ
được tham gia kỳ thi THPT quốc gia. Nội dung thi nằm trong chương trình THPT
hiện hành, chủ yếu là chương trình lớp 12.
Ông Mai Văn Trinh, Cục
trưởng Cục Quản lý chất lượng (Bộ GD&ĐT) báo cáo đề xuất phương án thi THPT
quốc gia sau năm 2020
Phương thức thi được đề xuất là tổ chức thi
trên giấy như hiện nay, đồng thời chuẩn bị các điều kiện để tổ chức thi trên
máy tính theo lộ trình đảm bảo tính khả thi. Đối với phương thức tổ chức thi
trên máy tính, thí sinh có thể tham gia dự thi một số đợt trong năm tại các địa
điểm của các tổ chức khảo thí độc lập đáp ứng theo quy định của Bộ GD&ĐT.
Kết quả của đợt thi trên máy tính nào cao nhất sẽ được lựa chọn sử dụng để xét
công nhận tốt nghiệp THPT và có thể được các cơ sở giáo dục đại học, giáo dục
nghề nghiệp tham khảo, sử dụng trong tuyển sinh (nếu có nhu cầu).
Lộ trình triển khai giai đoạn 2021-2025, Bộ
GD&ĐT đề xuất cơ bản giữ ổn định như kỳ thi THPT quốc gia năm 2019, thực
hiện một số điều chỉnh cho phù hợp với thực tế phương thức tổ chức thi. Đặc
biệt giai đoạn này, Bộ sẽ thí điểm tổ chức thi trên máy tính để từng bước áp
dụng phương thức thi này phù hợp với thực tiễn điều kiện kinh tế -xã hội
của đất nước, phù hợp với điều kiện thụ hưởng giáo dục và cách tiếp cận công
nghệ thông tin của học sinh.
Giảm bớt sự can thiệp của con người - đưa công
nghệ vào kỳ thi
Nhìn nhận về kỳ thi THPT quốc giai đoạn vừa
qua, ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nhận định,
trong quá trình đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đổi mới thi cử
là vấn đề nóng và khó. Sau nhiều năm trăn trở, thực hiện từng bước, từ năm 2015
đến nay, ngành Giáo dục đã làm theo lộ trình khá thận trọng và kết quả đạt được
là tích cực, đáng mừng. Dù năm 2018, tiêu cực xảy ra ở một số địa phương nhưng
không thể vì thế mà đánh giá thiếu khách quan về đổi mới thi cử nói riêng, đổi
mới giáo dục nói chung, từ đó phủ nhận nỗ lực chung của xã hội và ngành Giáo
dục.
Ông Hồ Quang Lợi, Phó Chủ tịch
Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam
Về phương án thi sau 2020, theo ông Lợi, ngay
từ bây giờ cần chuẩn bị chu đáo nhất cho lộ trình năm 2020 từng bước tổ chức
thi trên máy tính. Trong khi thực hiện, phải đặc biệt quan tâm đến sự chênh
lệch phát triển các vùng miền, tính toán từng bước cẩn trọng, có lộ trình hợp
lý để tránh xáo trộn không cần thiết. Bên cạnh nhấn mạnh xây dựng ngân hàng đề
thi, ông Hồ Quang Lợi đồng thời lưu ý về hạ tầng công nghệ, trong đó cố gắng
huy động các nguồn lực trong xã hội, đặc biệt là doanh nghiệp.
Khẳng định việc đưa công nghệ vào kỳ thi là
cần thiết và không thể chậm trễ, GS.TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch Thường trực
Hội Khuyến học Việt Nam cho rằng, cho dù kỳ thi những năm trước đã tốt rồi
nhưng nếu từ năm 2021 vẫn thi như hiện nay sẽ lạc hậu. “Giáo dục số hóa, mang
tính mở, hoàn toàn có thể thi theo hình thức chắc chắn hơn, thi xong đã chấm
xong rồi. Một hệ thống giáo dục kỹ thuật số, nhà trường thông minh không chấp
nhận cách thi thiếu sự hỗ trợ của công nghệ” - ông Dong bày tỏ quan điểm.
TS Lê Thống Nhất
Nhìn nhận từ khía cạnh giảm bớt sự can thiệp
của con người, cũng là để hạn chế tối đa tiêu cực, TS Lê Thống Nhất khẳng định
“dứt khoát phải đưa công nghệ vào kỳ thi”. Theo ông Nhất, xu hướng các nước
trên thế giới đều phấn đấu kỳ thi không tiêu cực, không phụ thuộc vào con
người, để làm được điều đó, chỉ còn cách duy nhất là dùng công nghệ.
Ông Nhất đề xuất việc đưa công nghệ vào kỳ thi
phải được làm các sớm càng tốt, trước hết có thể làm thí điểm và huy động sự
tham gia của các doanh nghiệp công nghệ thông tin vào quá trình thực hiện. Đây
cũng là quan điểm của ông Quách Tuấn Ngọc, nguyên Cục trưởng Cục Công nghệ
thông tin (Bộ GD&ĐT).
Đồng tình với phương án đưa công nghệ vào kỳ
thi nhưng phải có lộ trình và có tính toán tới điều kiện của các vùng miền khác
nhau, PGS.TS Đỗ Văn Dũng, Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm Kỹ thuật TP HCM
nhận định: “Mấy năm nay chúng ta áp dụng công nghệ rất nhiều nhưng không nên
duy ý chí bởi có những vùng sâu, vùng xa còn rất khó khăn. Nếu áp dụng hình
thức thi trên máy tính thì chúng ta phải tính đến yếu tố này và chấp nhận sẽ
vẫn có một bộ phận học sinh làm bài thi trên giấy. Mục tiêu lớn nhất của kỳ thi
là tạo thuận lợi tối đa cho thí sinh, phụ huynh”.
GS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội
“Chúng ta đang ở thời đại 4.0 nhưng ở trên đất
nước Việt Nam. Việc đưa công nghệ vào thi cử là đương nhiên nhưng ở những nơi
phên dậu Tổ quốc thì chưa áp dụng ngay được. Việc có lộ trình triển khai thi
trên máy tính là cần thiết. Chúng ta phải thí điểm và đánh giá nghiêm túc
phương thức này để triển khai phù hợp với tình hình thực tiễn của đất nước” -
GS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ.
Khẳng định sự ủng hộ đối với việc áp dụng hình
thức thi trên máy tính, PGS.TS Hoàng Minh Sơn, Hiệu trưởng Đại học Bách Khoa Hà
Nội cho rằng hình thức thi trên máy tính cần thí điểm ở một số nơi đủ điều
kiện, học sinh đã được làm quen, sau đó tiến hành đánh giá, rút kinh nghiệm,
trước khi mở rộng. “Nếu đến năm 2025, chúng ta cơ bản áp dụng thi trên máy tính
thì đó là thành công lớn mà nhiều nước chưa làm được” - ông Sơn cho hay.
Ngân hàng đề thi và các điều kiện thực hiện
Ủng hộ dự thảo phương án của Bộ GD&ĐT,
nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam nhận
định, dự thảo phương án đáp ứng được yêu cầu đổi mới giáo dục, giảm áp lực cho
xã hội rất lớn cả về tư tưởng, kinh tế; đảm bảo khách quan, học sinh học toàn
diện, không học tủ học lệch.
“Nhưng để triển khai cần chuẩn bị về địa điểm
thi, hạ tầng, trang thiết bị. Cùng với đó là xây dựng ngân hàng đề - đây là
việc khó, cần huy động trí tuệ rộng rãi của các chuyên gia, giáo viên, ngay cả
học sinh vừa tốt nghiệp, học sinh giỏi đã qua các kỳ thi, không nên chỉ gói gọn
trong các thầy cô. Ngoài ra, với đề xuất phương án thi THPT sau 2020, Bộ
GD&ĐT cần chuẩn bị tốt năng lực của đội ngũ nhân sự tham gia làm thi, cân
nhắc vai trò của Bộ và địa phương trong tổ chức kỳ thi” - Bà Doan nhấn mạnh.
Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn
Thị Doan, Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam
Việc tiếp tục tổ chức thi THPT quốc gia với
phương án cơ bản như năm 2019 và song song thí điểm để tiến tới thi trên máy
tính, thi nhiều đợt, tại nhiều điểm được ông Nguyễn Thanh Long, Phó Trưởng Ban
Tuyên giáo Trung ương đánh giá tốt. Tuy nhiên ông và nhiều đại biểu cho
rằng, Bộ GD&ĐT cần đổi mới và sớm hoàn thiện ngân hàng đề thi trắc nghiệm
chuẩn hóa. Bộ đồng thời xây dựng phương pháp đánh giá năng lực, phẩm chất cho
học sinh để từng bước áp dụng cho chương trình GDPT mới.
Chủ trương đổi mới thi THPT quốc gia nhận được
sự đồng tình của GS Nguyễn Minh Thuyết, Tổng chủ biên chương trình GDPT mới.
Bởi lẽ, muốn thực hiện chương trình GDPT 2018 chuyển từ nền giáo dục nặng về
kiến thức sang giáo dục phát triển toàn diện năng lực phẩm, chất của người học
thì thi cử buộc phải đổi mới. Theo đó, đề thi phải được ra theo hướng đánh giá
được năng lực, phẩm chất của học sinh. Cách thi trên giấy như hiện nay khó đánh
giá được hết các năng lực cần thiết, ví dụ năng lực nghe - nói của môn Ngoại
ngữ sẽ không thể đánh giá được bằng bài thi trên giấy. Thi trên máy tính do đó
là phương án tối ưu.
Ông Nguyễn Thanh Long, Phó
Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương
Cho rằng ngân hàng đề thi là vấn đề khó nhất,
bởi kiểm định độ khó và tin cậy của câu hỏi rất phức tạp, ông Lê Đông Phương,
Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam nhìn nhận, đây là trọng tâm cần được đầu tư
thêm nhiều nữa khi triển khai phương án thi THPT trong giai đoạn tiếp theo.
PGS.TS Bùi Thị An, đại biểu Quốc hội khóa 13
cũng ủng hộ việc trong giai đoạn tới sẽ cơ bản giữ ổn định kỳ thi THPT quốc gia
như năm 2019. Tuy nhiên, bà cho rằng, Bộ GD&ĐT cần có thêm các phương thức
nhằm đảm bảo kỳ thi được diễn ra nghiêm túc, an toàn, khách quan.
Tạo điều kiện tối đa cho học sinh
Lắng nghe ý kiến của các đại biểu, Bộ trưởng
Phùng Xuân Nhạ cho biết sẽ tiếp thu và chỉnh sửa để hoàn thiện đề xuất phương
án thi sau 2020. Phương án này được tính toán cẩn trọng, cân nhắc kỹ lưỡng, có
căn cứ chắc chắn và lộ trình phù hợp với tình hình thực tế của đất nước. Theo
đó, ngân hàng câu hỏi chuẩn hóa sẽ được Bộ GD&ĐT sẽ tăng cường về số lượng
và đảm bảo chất lượng. Giai đoạn ban đầu sẽ thi trên giấy và trên máy tính
nhưng từng bước sẽ tăng dần thi trên máy tính để tiệm cận xu hướng thế giới.
Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ phát
biểu tại phiên họp
Cho rằng, hạ tầng kỹ thuật, phầm mềm không
phải điều quá khó trong tổ chức thi trên máy tính. Tuy nhiên, hệ thống vận hành
cần được tính toán kỹ lưỡng để tránh các vấn đề có thể xảy ra. “Không máy móc
nào thay thế được con người, máy tính tốt, phần mềm tốt nhưng đội ngũ cán bộ không
được chuẩn bị tốt, tâm thế tốt, kỹ thuật tốt thì vẫn có thể dẫn đến những sai
sót, sự cố đáng tiếc. Năng lực tổ chức thi của các cán bộ là điều chúng tôi đặc
biệt quan tâm và tới đây sẽ tăng cường chất lượng đội ngũ khảo thí” - Bộ trưởng
Phùng Xuân Nhạ nhấn mạnh.
Phát biểu kết luận phiên họp, Phó thủ tướng
Chính phủ Vũ Đức Đam một lần nữa đánh giá cao những điểm đã đạt được của kỳ thi
THPT quốc gia sau 5 năm thực hiện đổi mới theo tinh thần Nghị quyết 29. Cụ thể
như việc đánh giá kết quả học tập của học sinh khách quan, trung thực hơn; cơ
hội vào học đại học, cao đẳng của thí sinh mở rộng hơn, phù hợp với nguyện vọng
hơn; học sinh bớt học tủ, học lệch, bớt lò luyện thi; giảm đáng kể áp lực cho
học sinh, gia đình học sinh và xã hội; việc thi trắc nghiệm gắn với đổi mới
phương pháp dạy học.
Về xây dựng phương án thi cho giai đoạn sau
năm 2020, theo Phó Thủ tướng, cần phải làm rất chắc chắn và tích cực. Các ý
kiến tại phiên họp đều cho rằng, phương án thi hiện nay cơ bản là tốt, nên tiếp
tục, nhưng có cải tiến cần thiết để phù hợp với lộ trình tự chủ đại học, đổi
mới dạy học ở phổ thông, đổi mới công tác dạy nghề, phân luồng và xa hơn nữa là
đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông; đổi mới theo hướng
tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, phù hợp với xu thế để làm giảm sự can
thiệp không cần thiết của con người.
Với việc thi trên máy tính, Phó Thủ tướng cho
rằng cần phải có lộ trình để thực hiện, làm thận trọng trên quy mô nhỏ để đánh
giá và có lộ trình mở rộng dần. “Tinh thần là tạo điều kiện tối đa cho các
cháu, không có chuyện các cháu chưa quen với máy tính lại phải thi máy
tính hay dùng loại máy tính này nhưng thi trên loại máy tính khác” - Phó
Thủ tướng lưu ý.
Phó Thủ tướng cũng yêu cầu Bộ GD&ĐT phải
bảo đảm tiến độ chuẩn hoá, cập nhật, mở rộng ngân hàng đề thi, không vì lý do
này mà trì hoãn lộ trình tổ chức thi trên máy tính. “Sau cuộc họp hôm nay, Bộ
GD&ĐT cần tiếp tục có các cuộc làm việc, tham khảo, tiếp thu góp ý của các
chuyên gia, nhà khoa học để xây dựng phương án và phải lấy ý kiến rộng rãi
trong nhân dân trước khi trình Chính phủ” - Phó Thủ tướng yêu cầu.